30 Mayıs 2008 Cuma

Şeker hastaları için yiyecek değişim listesi

Şeker hastaları için yiyecek değişim listesi

Değişim listeleri, enerji ve besin öğeleri eşit olan besinlerin aynı grupta toplanması ile oluşturulmuştur.
Her bir grup için, size verilen değişim sayısını geçmemek koşulu ile seçim yapabilirsiniz. Seçiminizi yaparken yiyeceğinizi aynı grup içinde, bir diğer yiyecek ile değiştirmeniz gerektiğini unutmayınız.
UNLU YİYECEK DEĞİŞİMİ
1 unlu yiyecek değişimi: 15 gr karbonhidrat, 2 gr protein içerir. 68 kalorilik enerji sağlar.
Yiyecek Adı
Ortalama Ölçü
Miktar (gram)
Ekmek (Buğday, Çavdar, Yulaf)
1 ince dilim
25
Kepekli ekmek
1 ince dilim
25
Hamburger ekmeği
½
25
Sandviç ekmeği
1/3
25
Yufka
1/8
25
Galeta
2-3 adet
20
Tuzlu bisküvi
2-3 adet
20
Tuzlu çubuk
10-15 adet
20-25
Etimek
2-3 adet
20
Un (Buğday, pirinç, bezelye)
2 silme çorba kaşığı
15
Tarhana
2 silme çorba kaşığı
15
Pirinç (çiğ, pilav, çorba veya dolmada)
2 silme çorba kaşığı
15
Bulgur (çiğ, pilav, çorba veya dolmada)
2 silme çorba kaşığı
15
Kuskus (çiğ, pilav, çorba veya dolmada)
2 silme çorba kaşığı
15
Erişte – çiğ
3 silme çorba kaşığı
15
Şehriye (çiğ, pilav, çorba veya dolmada)
3 silme çorba kaşığı
15
Makarna- çiğ
3 silme çorba kaşığı
15
Patates- pişmiş
1 orta boy
100
Kestane
2 orta boy
30
Patlamış mısır (yağsız)
1 su bardağı dolusu
20
Haşlanmış mısır
½ adet küçük boy
En iyi seçim: kepekli ekmek, bulgur, makarna (spagetti)
SÜT DEĞİŞİMİ
1 Süt Değişimi: 9 gr karbonhidrat, 6 gr protein, 6 gr yağ içerir. 114 kalorilik enerji sağlar.
Yiyecek Adı
Ortalama Ölçü
Miktar (gram)
Süt
1 büyük su bardağı
240
Yoğurt
1 büyük su bardağı
240
1 az yağlı süt değişimi: 9 gr karbonhidrat, 6 gr protein, 3 gr yağ içerir. 87 kalorilik enerji sağlar.
Yiyecek Adı
Ortalama Ölçü
Miktar (gram)
Az yağlı Süt
1 büyük su bardağı
240
Az Yağlı Yoğurt
1 büyük su bardağı
240
ET DEĞİŞİMİ
1 Et Değişimi: 6 gr protein, 5 gr yağ içerir. 69 kalorilik enerji sağlar.
Yiyecek Adı
Ortalama Ölçü
Miktar (gram)
Köfte (yumurta büyüklüğünde)
1 adet
30
Kıyma
1 köfte kadar
30
Pirzola kemiksiz
1 küçük boy
30
Kuşbaşı et
3-4 küçük parça
30
Biftek 1 cm inceliğinde
Avuç içi büyüklüğünde
30
Tavuk eti derili
Avuç içi büyüklüğünde
30
Balık eti
Avuç içi büyüklüğünde
30-40
Peynir beyaz orta yağlı
1 kibrit kutusu kadar
30
Peynir kaşar ve benzeri
2/3 kibrit kutusu kadar
20-25
Çökelek-lor
1/4 su bardağı kadar
40-45
Yumurta
1 adet
40-50
Sosis
1 adet
40-50
Salam
1 dilim
40-50
En iyi seçim: Tavuk eti derisiz, beyaz peynir, balık eti.
SEBZE DEĞİŞİMİ
Koyu yeşil ve turuncu - sarı sebzeler (havuç) A vitamininden zengindir. Kuşkonmaz, lahana, Brüksel lahanası, ıspanak ve domates C vitamininden, marul, maydanoz, ıspanak, havuç, enginar gibi sebzeler ise potasyum, folik asit ve posa bakımından zengindir.
Sebzeler çiğ olarak veya az su ile pişirilip, pişme suyu ile yenilirse (havuç hariç) serbesttir. Sebzeler etli, etsiz ya da salata olarak yenebilir. Etli sebze yemeğinin içine yağ konulmamalıdır. 1 değişim etli sebze yemeğinin içindeki et miktarına göre et değişiminde azalma yapılmalıdır.
1 A grubu Sebze Değişimi: 6 gr karbonhidrat, 1 gr protein içerir. 28 kalorilik enerji sağlar.
Yiyecek Adı
Ortalama Ölçü
Miktar (gram)
Domates
1 küçük boy
100
Domates suyu
1 büyük su bardağı
240
Çarliston biberi
4 orta boy
100
Yeşil sivri biber
10 orta boy
100
Yeşil dolma biber
2 orta boy
100
Kıvırcık salata
15 küçük yaprak
100
Marul
5-6 yaprak
100
Salatalık
1 orta boy
100
Kırmızı turp
1 orta boy
100
Siyah turp
1 orta boy
100
Maydanoz
1 orta demet
75
Yeşil soğan
3-4 orta boy
75
Kuru soğan
1 orta boy
75
Kereviz
1 küçük boy
100
Kırmızı lahana
1/8 orat boy
100
Lahana
4 çorba kaşığı pişmiş
100
Karnabahar
4 çorba kaşığı pişmiş
100
Taze kabak
4 çorba kaşığı pişmiş
150
Ispanak
4 çorba kaşığı pişmiş
150
Semizotu
4 çorba kaşığı pişmiş
150
Pazı
4 çorba kaşığı pişmiş
150
Yaprak pancar
4 çorba kaşığı pişmiş
100
Ebegümeci
4 çorba kaşığı pişmiş
150
Bamya
4 çorba kaşığı pişmiş
75
Taze fasulye
4 çorba kaşığı pişmiş
150
1 B grubu sebze değişimi: 7 gr karbonhidrat, 2 gr protein içerir. 36 kalorilik enerji sağlar.
Yiyecek Adı
Ortalama Ölçü
Miktar (gram)
Havuç
1 orta boy
100
Havuç suyu
1/2 büyük su bardağı
120
Şalgam
1 orta boy
150
Bezelye
4 yemek kaşığı pişmiş
100
Pırasa
5 yemek kaşığı
150
Bakla
4 yemek kaşığı
100
Enginar
1 orta boy pişmiş
100
Balkabağı
100
Yer elması
75
KURUBAKLAGİL DEĞİŞİMİ
Bu grup yiyeceklerin özellikle mercimeğin, glisemik indeksi düşüktür. Kuru baklagillerden 5-6 çorba kaşığı yediğinizde öğündeki 1 et + 1 ekmek değişiminden azaltmanız gerekir. Ayrıca yemek içindeki yağ miktarı 1 tatlı kaşığı (5 gr) olacak şekilde ayarlanmalıdır.
1 kurubaklagil değişimi: 13-15 gr karbonhidrat, 6 gr protein içerir. 76-84 kalorilik enerji sağlar.
Yiyecek Adı
Ortalama Ölçü
Miktar (gram)
Kurufasulye, nohut, mercimek, börülce (çiğ)
3 silme çorba kaşığı
25-30
Kurufasulye, nohut, mercimek, börülce (pişmiş)
5-6 çorba kaşığı
100
MEYVE DEĞİŞİMİ
Taze meyveler A ve C vitamininden ve posadan zengin yiyeceklerdir. Muz, portakal, elma, potasyumdan zengindir.
Meyveleri, meyve suyu olarak içerek değil, taze olarak ve kabuğu ile yenilebilen meyveleri kabuğu ile tüketmek, posa alınması açısından faydalıdır. Posadan zengin meyvelerin, sindirim sisteminden emilimlerinin yavaş olması, kan glikozundaki yükselmelerin daha az olmasına neden olur. Ayrıca posa, kendisiyle birlikte alınan yağların emilimini de engellediğinden, kalp-damar hastalıklarının oluşumunu engelleyici etki gösterir.
Meyvelerin tadı, içerdikleri asit ve şekerden gelir. Meyve olgunlaştıkça şeker miktarları artar. Bu nedenle kayısı, şeftali, kavun gibi meyveler olgunlaştıkları dönemde yenilmemelidir.
1 meyve değişimi: 10 gr karbonhidrat, 40 kalorilik enerji sağlar.
Yiyecek Adı
Ortalama Ölçü
Miktar (gram)
Ananas
75
Avokado
1/2 adet
125
Ahududu
1/2 su bardağı
75
Ayva
1/4 orta boy
75
Armut (x)
1 küçük boy
75
Böğürtlen
1/2 su bardağı
75
Çilek
1 su bardağı
125
Dut
1/2 su bardağı
50
Elma (x)
1 küçük boy
80
Erik - kırmızı erik
5 adet
60
Yeşil erik
10 adet
100
Mürdüm eriği (taze)
3-4 adet
50
Greyfurt (x)
1/2 adet
125
İncir (taze)
1 adet
50
Kavun
1 ince dilim
125
Kivi
1 orta boy
100
Karpuz
1 ince dilim
150
Kayısı
1-2 adet
100
Kiraz (x)
15 adet
75
Limon
1 orta boy
100
Mandalina
1 büyük boy
100
Muz
1/2 küçük boy
50
Nar
1/2 adet
75
Portakal
1 orta boy
125
Portakal
1 orta boy
125
Şeftali (x)
1 orta boy
100
Üzüm
15 iri tane
60
Vişne
15 adet
75
Malta eriği (Yeni dünya)
6 adet
60
( X ) İşaretlilerin glisemik indeksi (kan şekerini yükseltme değeri) düşüktür, bu nedenle tercih edilmelidir.
YAĞ DEĞİŞİMİ
Yağlar en önemli enerji kaynağımızdır. Tereyağ, margarin, krema, mayonez, zeytinyağı, ayçiçek yağı, zeytin bu grupta yer alan yiyeceklerdir.
Yağlar, bitkisel ve hayvansal kaynaklardan elde edilirler. Bitkisel yağlar, oda sıcaklığında sıvıdır.
Yağlar, içindeki yağ asitlerinin özelliklerine göre doymuş, çoklu ve tekli doymamış olarak 3 gruba ayrılırlar. Çoklu ve tekli doymamış yağ asitlerini içeren yağlar, kolesterol düzeyinin düşürülmesi için önerilir.
Çoklu doymamış yağ asidi içerenler; mısırözü, pamuk, soya ve ayçiçek yağıdır.
Tekli doymamış yağ asidi içeren yağ, zeytinyağıdır.
Doymuş yağ asidi içeren yağlar ise, tereyağ, et yağı, yumurta sarısındaki yağ ve katı margarinler olarak sıralanabilir.
İyi bir kontrol sağlanmazsa şeker hastalığı, kalp damar hastalıklarına zemin hazırlayan bir hastalıktır. Besinlerle günlük alınan yağ ve kolestrol miktarının fazlalığı, doymuş yağ asitlerinden zengin katı yağların tüketiminin fazlalığı kalp-damar hastalıklarını artırır. Beslenme programınızda, doymuş, tekli ve çoklu doymamış yağ asitlerini içeren yağlar dengeli bir şekilde yer almalıdır.
1 Yağ değişimi : 5 gr yağ, 45 kalorilik enerji sağlar.
Doymamış yağ asidi içeren yağlar
Yiyecek Adı
Ortalama Ölçü
Miktar (gram)
Zeytinyağı
1 tatlı kaşığı
5
Sıvı yağ (ayçiçek, mısırözü, soya)
1 tatlı kaşığı
5
Zeytin
5 adet
25-30
Yumuşak kahvaltılık yağlar
1 tatlı kaşığı
5
Fındık, fıstık, badem, ceviz
1-2 adet
10
Mayonez
1 tatlı kaşığı
5
Doymuş yağ asidi içeren yağlar
Yiyecek Adı
Ortalama Ölçü
Miktar (gram)
Katı yağ (tereyağ)
1 tatlı kaşığı
5
Kaymak, krema
1 yemek kaşığı
15
Krem peynir
1 tatlı kaşığı
5
En iyi seçim: Doymamış yağ asidi içeren yağlar
ÖNEMLİ UYARILAR
- Arzu edilen ağırlığınıza ulaşın ve o ağırlığınızı koruyun.
- Porsiyon ölçülerinize dikkat edin.
- Öğün atlamayın.
- Fiziksel aktivitenizi artırın.
- Bireylerin günlük besin öğesi ve enerji gereksinimleri farklıdır. Diyet uzmanınız; tahıllar, kurubaklagil, sebze, meyve, süt, yoğurt, et ve yağ olarak ayrılan yiyecek guruplarının her birinden ihtiyacınız olan miktarların saptanmasında size yardımcı olacaktır. Her bir gruptan önerilen miktarda yemeniz, besin öğesi ve enerji gereksiniminizi karşılayacaktır.
- Yeterli ve dengeli beslenmek için her gün 7 porsiyon tahıl grubu, 3 porsiyon et grubu, 2 porsiyon sebze grubu, 3 porsiyon meyve grubu, 2 porsiyon süt grubu ve 2 porsiyon yağ grubu seçebilirsiniz. Bu şekilde bir beslenme planı yaklaşık 1200 kalori değerinde enerji sağlar. Ancak her bireyin enerji gereksiniminin farklı olduğunu unutmayınız.
- Her gün çeşitli besinler tüketin.
- Öğünlerinizi her gün düzenli olarak, aynı zamanda tüketin.
- Sebze, meyve, kurubaklagil, kepekli ekmek gibi yüksek posalı yiyecekler, kan şekerinizin kontrolünde önemlidir.
- Kilo vermek istiyorsanız, öğün atlamayın. Öğün atlamak bir sonraki öğünde daha fazla yemenize, böylece daha fazla enerji almanıza neden olur. Bu davranış aynı zamanda kan şekerinizi de yükseltir.
- Sizin için uygun olan yiyecek tüm aile bireyleri için uygundur. Ayrı zamanlarda yemek yemenize ve ayrı yemekler pişirilmesine gerek yoktur.
- Kullandığınız tuz ve yağ miktarına dikkat ediniz.
Kaynak: Lilly diabet servisi Yayınları

Hiç yorum yok: