Tarçın kan şekerini düşürebilir mi?

2003 yılında yayınlanan bir bilimsel çalışmadan sonra yazılı ve görsel basının ilgisi tarçının diyabetteki etkisi üzerine yoğunlaştı. Sanırım son günlerde de "Tarçın diyabetli hastalarda kan şekerini düşürüyor mu?" sorusu çok tartışılan konulardan biri. 2003 yılında yayınlanan ilk klinik çalışmada tip-2 diyabet hastası 60 gönüllü üzerinde 40 gün boyunca 1, 3 ve 6 gram Çin tarçını ya da boş ilaç (plasebo) uygulanmış. Tarçın verilen tüm hastalarda açlık kan şekeri ortalama yüzde 29 azalma ile 236"dan 175 mg /dl "ye düşürülmüş. Ayrıca trigliserit seviyesinde yüzde 23-30, LDL kolesterolde yüzde 7-27 ve total kolesterolde yüzde 12-26 düşme gözlenmiş. Bu klinik çalışmadan sonra araştırıcıların bu konu üzerindeki ilgisi önemli sayılabilecek bir artış gösterdi. Bilimsel kaynaklarda sadece 2007 yılında bu konuda yayınlanmış 10 kadar çalışma tespit ettim.

2006 yılında yayınlanan bilimsel kriterlere uygun bir başka klinik çalışmada, tip-2 diyabetli 79 hastaya 4 ay süresince günde üç gram tarçın verilmesi ile yine kan şekeri üzerinde belirgin bir etki gözlendiği bildiriliyor. Tarçın verilen grupta açlık kan şekerinde gözlenen düşme yüzde 10,3 iken, boş ilaç verilen deney grubunda yüzde 3,6. Ancak ilk çalışmadan farklı olarak, kolesterol (total , LDL , HDL ), trigliserit ve hemoglobin A1c (kan şekeri kontrolü için önemli bir değer) üzerinde bir etki gözlenmemiş. 2007 yılında yürütülen bir başka çalışmada ise, sağlıklı gönüllülere günde beş gram (tek seferde) Çin tarçını ya da boş ilaç verilmesi ile tarçının glukoz tolerans testi ve insülin direnci üzerinde etkili olduğu ve bu etkisini 12 saat kadar sürdürebildiği gözlenmiş. Bu çalışmada gönüllülerin deneyden iki gün önce ve sonrasında yedikleri, içtikleri (alkol ve kafeinli içecekler kullanılmamalı) kontrol altında tutulmuş olması, bence çalışmanın dikkat çekici önemli bir özelliği. Olumlu sonuç bildiren bu çalışmalarda, özetle tarçının 3-6 gram günlük miktarlarda uygulanması ile tip-2 diyabet hastalarında kan şekeri üzerinde orta derecede bir etkisi gözlenmiş. Bir başka çalışmada on beş kadına (polikistik ovaryum sendromlu) iki ay süresince her gün tarçın özütü ya da boş ilaç (plasebo) verilmesi ile tarçın özütü verilen grupta insülin direncinin belirgin bir şekilde azaldığı, boş ilaç grubunda ise böyle bir gelişme sağlanamadığı bildiriliyor.

GRAMAJ ÖNEMLİ

Bunların dışında bir de olumsuz sonuç gözlenen çalışmalar var: bunlardan ikisi yine tip-2 diyabetli hastalar üzerinde yürütülmüş; ancak etki gözlenmeyen çalışmalarda en çok dikkatimi çeken husus kullanılan miktar; birinde 25 hastaya günde 1,5 gram, diğerinde ise 60 hastaya üç ay süresince günde bir gram Çin tarçını tableti verilmiş. Sanırım burada yanılgıya yol açan nedenlerden biri 2003 yılındaki ilk klinik çalışmada günde bir gram tarçın verilen kişilerde de altı gram tarçın verilenler gibi etki görüldüğünün bildirilmesi! Ancak daha sonra yapılan ve olumlu sonuç gözlenen tüm çalışmalarda tarçın üç gram ve üzerindeki miktarlarda kullanılmış.

ETKİLİ OLUYOR

2007 tarihli bir klinik çalışma ise, farklı olarak Tip-1 diyabet hastaları üzerinde yürütülmüş ve doğal olarak etkisiz bulunmuş. Bu çalışmada hastalara 90 gün süreyle bir gram tarçın tableti ya da boş ilaç (laktoz) verilmiş. Tarçın üzerinde yapılan deneysel çalışmalarda, vücutta insülin üretimini artırarak etki ettiği ileri sürüldüğünden, insülin üretimi olmayan tip-1 diyabet hastalarında bu tip bir etki gözlenmemesi bence beklenen bir sonuç, diğer taraftan, hastalara verilen miktarın düşük olması (bir gram) ve 90 günlük sürenin alyuvarların yaşam süresinden (120 gün) daha kısa oluşunun bu olumsuz cevapta bir rolü bulunup bulunmadığı tartışılabilir.

Esasında tarçının şeker hastalarında etkili olup olmadığı konusunda ayrıntılı bir yazı yazmamın nedeni fakültemizdeki Fitoterapi Yüksek Lisans Programında eğitim alan bir hekim öğrencimin geçen hafta içerisinde bana gönderdiği bir elektronik-ileti. 8 Ocak 2008 tarihli Diabetes Today isimli dergide çıkan ve Tarçının kan şekeri veya trigliserit seviyesi üzerinde etkisi başlıklı yazı. Herhangi bilimsel değeri olmayan bu yazıda yukarıda bahsettiğim sadece olumsuz klinik çalışmaları değerlendirerek bu sonuca varmışlar. Halbuki klinik çalışmalar haricinde, yapılmış deneysel çalışmalarla tarçının etkinliği ve muhtemel etki şekli ortaya konulmuş. Tarçının vücutta insülin salınımını artırdığı, insülin ile tarçın birlikte uygulandığında insülinin etkisinin belirgin bir şekilde artış gösterdiği tespit edilmiş.

O halde bu çalışmalardan çıkarılabilecek sonuç ne? Aynı bardağın dolu ve boş taraflarından bakılarak yapılan değerlendirmeler gibi! Ben dolu tarafında bakmayı tercih ediyorum. Öncelikle tarçının etkinliği deneysel çalışmalar ile net bir şekilde ortaya konulduğuna göre, klinik çalışmalarda gözlenen olumsuz sonuçların klinik çalışmanın hatalı tasarımdan ileri gelebileceğini göz önüne almak gerekir. Tarçının diyabette etkili bileşeni biliniyor mu? Bu konuyu da haftaya inceleyelim.